"PTT i PTTK w Krynicy w latach 1924 – 2024”. Nowa książka Leszka Migrały

Jesienią bieżącego roku mija sto lat od utworzenia w Krynicy Koła Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, początkującego w „perle uzdrowisk polskich” zorganizowaną działalność turystyczną. Pionierami tych działań byli: Roman Nitribitt – lider turystyki krynickiej w okresie międzywojennym oraz Feliks Rapf – prezes PTT Oddział „Beskid” w Nowym Sączu, patron przedsięwzięcia. Koło Krynickie istniało do 1929 r. W okresie pięciu lat funkcjonowania dokonało bardzo wiele. Do najważniejszych jego osiągnięć zaliczyć należy: oddanie do użytku kilkuosobowego schronu turystycznego „Zochna” na Runku (1925), wybudowanie skoczni narciarskiej na Górze Krzyżowej (1927), wydanie publikacji autorstwa Romana Nitribitta i Zygmunta Hetpera pt. Krynica, Żegiestów, Muszyna i okolice. Przewodnik turystyczny po Beskidzie Sądeckim i okolicznych górach słowackich (1929). W 1929 r. Koło przekształciło się w samodzielny Oddział, najpierw na czele z Romanem Nitribittem (1929–1931), później pod prezesurą dr. Wacława Romana Graby-Łęckiego (1931–1937) oraz inż. Leona Nowotarskiego (1937–1939). W tym czasie najważniejszą sprawą realizowaną przez Oddział była budowa schroniska na Jaworzynie Krynickiej, otwartego pod koniec 1934 r., wykończonego w 1937 r., któremu nadano imię Józefa Piłsudskiego. Miarą popularności nowo powstałego obiektu było odwiedzenie go m.in. przez Jana Kiepurę, Mieczysława Orłowicza, Jana Gwalberta Pawlikowskiego, Jerzego Bajana oraz holenderską następczynię tronu księżnę Julianę wraz z mężem księciem Bernardem zur Lippe-Biesterfeld.

Po II wojnie światowej, pomimo wielkich trudności związanych z powrotem do względnej normalności, Oddział Krynicki reaktywowano. W 1947 r. na funkcję prezesa wybrano dr. Romualda Łuczyńskiego. W 1949 r. na fundamentach spalonego przez Niemców w 1944 r. schroniska rozpoczęto budowę schronu „Sarenka”. W 1950 r. w wyniku połączenia na szczeblu ogólnokrajowym PTT z Polskim Towarzystwem Krajoznawczym powstało Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, którego agendę krynicką w latach 1951–1953 stanowiło Koło pod przewodnictwem Mieczysława Bukowskiego, wspieranego w tamtym okresie przez Józefa Łuszczewskiego, Stefana Półchłopka, Adama Lewickiego, Stanisława Nowaka.

W 1953 r. Koło zastąpił Oddział PTTK, na czele którego (po upływie kadencji Mieczysława Bukowskiego) do początku lat osiemdziesiątych stali: Józef Iwański (1955–1956), inż. Szczepan Męcnarowski (1957–1958), dr Jan Janiga (1959–1964), dr Julian Zawadowski (1965––1980), Stefan Półchłopek (1980–1981). Był to okres względnej stabilności oraz rozwoju organizacyjnego i infrastrukturalnego, uwidoczniony przeprowadzaniem corocznych rajdów i zlotów, organizowaniem kół terenowych i zakładowych, objęciem opieki nad muzeum pamiątek w Muszynie (od 1968 r. Muzeum Regionalne PTTK), oddaniem do użytku w 1967 r. nowego schroniska na Jaworzynie Krynickiej, przejęciem kurateli nad zbiorami przyrodniczymi dr. Franciszka Kmietowicza w Krynicy, otwarciem w 1970 r. Ośrodka Kultury Turystyki Górskiej, oddaniem w 1973 r. w użytkowanie wyremontowanego Domu Wycieczkowego „Rzymianka” (początkowo dzierżawiony, w 1967 r. zakupiony przez wyspecjalizowaną agendę PTTK), otwarcie w 1978 r. bacówki nad Wierchomlą, zwanej „Nowakówką”, której początek wiązał się z zakupem w 1967 r. starego spichlerza w Złockiem. W 1981 r. rozpoczął się pierwszy okres sprawowania funkcji prezesa Oddziału Krynickiego przez Stanisława Wintera, trwający do 2000 r. Pierwsza jego część – dekada lat osiemdziesiątych – zapisała się uroczystym obchodem 60-lecia Oddziału w Pijalni Głównej, zapoczątkowaniem w 1988 r. przez ks. Józefa Drabika corocznych Mszy św. sylwestrowych na Jaworzynie Krynickiej (współorganizowanych przez Oddział, w tamtym czasie gromadzących wiele setek uczestników), a także przywróceniem schronisku na Jaworzynie Krynickiej imienia Józefa Piłsudskiego.

W latach dziewięćdziesiątych – niezwykle trudnych ze względu na zachodzącą w Polsce transformację strojową – charakteryzujących się osłabieniem podstaw ekonomicznych Oddziału, działalność statutowa uległa znacznemu zawężeniu. Sytuacji nie poprawiał także fakt, iż główne obiekty turystyczne, tj. schronisko na Jaworzynie Krynickiej (przebudowane gruntownie i otwarte na nowo w 1997 r.), bacówka nad Wierchomlą i Dom Wycieczkowy „Rzymianka”, znajdowały się poza dyspozycją właścicielską Oddziału. Do najważniejszych przejawów działalności środowiska turystycznego Krynicy zaliczyć należy w tym czasie współorganizację IX Ogólnopolskiego Rajdu Przewodników (1991) oraz XVI Ogólnopolskiej Pielgrzymkę Przewodników Turystycznych na Jasną Górę (2000), w której uczestniczyło 2 tys. przewodników reprezentujących 112 kół z całej Polski.

Początek lat dwutysięcznych negatywnych tendencji nie zahamował, stojąc pod znakiem częstych zmian na funkcji prezesa Oddziału. Początkowo stanowisko to sprawowała Barbara Rucka (2001–2005), następnie Witold Filas (2005) i Marian Dziubanik (2006–2007). 28 maja 2007 r. na czele Oddziału ponownie stanął Stanisław Winter, sprawując funkcję prezesa do 2022 r. Stopniowo postępująca w tym czasie stabilizacja sytuacji finansowej Oddziału umożliwiła na nowo zintensyfikowanie działalności wycieczkowej (górskiej i krajoznawczej), wpłynęła także na ożywienie aktywności struktur członkowskich, czego przykładem organizacja obchodów 85-lecia turystyki zorganizowanej w Krynicy, wiążąca się m.in. wydaniem monografii Oddziału, tudzież reaktywowanie działalności Koła w Muszynie.

Dalszy przejaw determinacji organizacyjnej czołówki turystycznej Krynicy oraz pracowników etatowych Oddziału na czele z Marią Dobosz i Jolantą Padulą, stanowił fakt podtrzymania corocznej organizacji najważniejszych imprez cyklicznych (z wyjątkiem okresu pandemii COVID-19), tj. Zlotu Młodzieży na Jaworznie Krynickiej, zapoczątkowanego w 1961 r., oraz Rajdu Młodzieży im. Kazimierza Pułaskiego, przeprowadzonego po raz pierwszy w 1966 r. Inne ważniejsze elementy działalności to: odnawianie znakowania na szlakach turystycznych w regionie krynickim, weryfikacja i przyznawanie Górskiej Odznaki Turystycznej, coroczne uczestnictwo w Ogólnopolskiej Pielgrzymce Przewodników PTTK na Jasną Górę, nadzór i opieka nad Ośrodkiem Kultury Turystyki Górskiej pod szczytem Jaworzyny Krynickiej.

15 września 2022 r. Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze dokonało wyboru nowych władz Oddziału, które ukonstytuowały się następująco: Zarząd – Przemysław Winter – prezes, Tadeusz Borkowski – zastępca prezesa, Marek Wiater – zastępca prezesa, Zbigniew Koczwański – sekretarz, Andrzej Bydłoń-Jeżowski – skarbnik; Komisja Rewizyjna – Łucja Bukowska, Marcelina Moskal, Elżbieta Petryla. Zespołowi temu przypadł zaszczytny obowiązek organizacji stulecia turystyki zorganizowanej w Krynicy, którego główny obchód został zaplanowany na jesień 2024 r.


Członkowie Honorowi PTTK

Roman Nitribitt: ur. 17 września 1893 r. w Krynicy; magister farmacji. Współzałożyciel Koła PTT w Krynicy; po utworzeniu Oddziału pierwszy jego prezes. Założyciel Krynickiego Towarzystwa Hokejowego (1928) i Krynickiego Klubu Narciarzy (1929). Instruktor Polskiego Związku Narciarskiego. Godność Członka Honorowego PTTK otrzymał w 1985 r. Zmarł 10 stycznia w Krynicy.

Stanisław Nowak: ur. 4 kwietnia 1907 r. w Krynicy; kierownik szkółek narciarskich. Współinicjator budowy i odbudowy schroniska na Jaworzynie Krynickiej. Organizator Biura Obsługi Ruchu Turystycznego; współtwórca bacówki nad Wierchomlą oraz Domu Wycieczkowego „Rzymianka”. Godność Członka Honorowego PTTK otrzymał w 1993 r. Zmarł 2 lutego 1994 r. w Krynicy.

Szczepan Męcnarowski: ur. 25 grudnia 1928 r. w Cieszynie; technolog żywienia. Po II wojnie światowej współorganizator Oddziału Krynickiego PTTK i jego drugi prezes. Znakarz szlaków turystycznych; członek Grupy Krynickiej GOPR. Organizator Ogólnopolskiego Rajdu Narciarskiego „Szlakiem Partyzantów”. Godność Członka Honorowego PTTK otrzymał w 2009 r. Zmarł 11 maja 2020 r.

Stanisław Winter: ur. 7 września 1942 r. w Nowym Sączu; nauczyciel. Członek PTTK od 1957 r. Przez 35 lat prezes Oddziału Krynickiego. Pierwszoplanowa postać wszystkich ważniejszych działań turystycznych na terenie Beskidu Krynickiego. Wybitnie zasłużony popularyzator turystyki górskiej i krajoznawczej w środowisku szkolnym. Godność Członka Honorowego PTTK otrzymał w 2013 r. Zmarł 23 września 2024 r.